Rozwodzący się małżonkowie, będący rodzicami małoletnich dzieci, mogą samodzielnie ukształtować rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej, czy kontaktów z dziećmi. Sposobem jest wspólne przygotowanie przez nich porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie.

Przykład:

Państwo Iwona i Piotr Kowalscy są w trakcie rozwodu, mają dwójkę małoletnich dzieci w wieku 6 i 8 lat. Panu Piotrowi zależy, aby miał zapewniony swobodny kontakt z dziećmi i aby, przysługiwała mu pełnia władzy rodzicielskiej. Pani Iwona chciałaby również, aby dzieci utrzymywały stały kontakt z ojcem. Pan Piotr pracuje jednak jako marynarz, co wiąże się z jego częstymi wyjazdami. Pani Iwona obawia się jednak, iż w przypadku pozostawienia Panu Piotrowi pełni władzy rodzicielskiej uzyskiwanie od niego każdorazowo zgody np. na wybór szkoły, leczenia dzieci lub wyjazdu zagranicznego może być wysoce utrudnione z uwagi na brak kontaktu w tym czasie z byłym mężem. W jaki sposób małżonkowie mogą rozwiązać zaistniałą sytuację?

W przypadku rozwodu małżonków Sąd może zarówno powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z nich, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka, jak i pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom. Ta ostatnia możliwość jest dopuszczalna jednak tylko wtedy, gdy małżonkowie przedstawią zgodne z dobrem dziecka, porozumienie w sprawie jego wychowywania i utrzymywania kontaktów i sytuacja wskazuje na to, że będą dla dobra dziecka współdziałać.

Ure­gu­lo­wa­nie spraw doty­czą­cych opieki nad mało­let­nimi dziećmi roz­wo­dzą­cych się stron może mieć miej­sce w doku­men­cie zwa­nym poro­zu­mie­nie rodzi­ciel­skie (plan wycho­waw­czy). Podstawą prawną takiego dokumentu jest art. 58 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jednak ustawodawca nie nakazał szczególnej formy i treści takiego porozumienia. W praktyce Sąd bada dokument tyko i wyłącznie pod kątem dobra małoletnich dzieci. W porozumieniu tym zawarte winny być elementy władzy rodzicielskiej z uwzględnieniem wieku dziecka i jego sytuacji osobistej, ponadto sposoby utrzymywania kontaktów oraz uregulowane zasady rozwiązywania sporów, jakie w tej materii mogą pojawić się w przyszłości. Porozumienie to powinno zawierać pisemne, szczegółowe zestawienia sposobu i ram czasowych wykonywania praw i obowiązków względem dziecka.

Sąd nie pozbawi rodzica władzy rodzicielskiej jedynie w sytuacji, gdy stwierdzi, że pozostawienie jej obojgu rodzicom jest zgodne z dobrem dziecka. Ustawodawca przyjął, że jeśli rodzice - mimo rozstania, dla dziecka potrafią zawrzeć porozumienie wychowawcze, w odniesieniu do uregulowania elementów władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem, są w bardziej uprzywilejowanej sytuacji, niż ci którzy pozostają w sporze, co do kwestii małoletnich.

Zawarcie porozumienia jest zatem podstawą do pozostawienia pełni władzy rodzicielskiej rodzicom. Jeśli nie ma poro­zu­mie­nia między rodzicami Sąd może ogra­ni­czyć jed­nemu z rodzi­ców wła­dzę rodzicielską.

Przygotowanie porozumienia wymaga nawiązania współpracy pomiędzy rodzicami, powinna ona polegać na bezpośrednich negocjacjach dotyczących ustalenia sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Rodzice niejednokrotnie muszą przy formułowaniu tego planu skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.