W dzisiejszych realiach, mówiąc zarówno o prywatnym jak i publicznym sektorze w zakresie służby zdrowia należy zwrócić szczególną uwagę na relacje jakie łączą lekarza i pacjenta. Żeby postępować w zgodzie z prawem stanowionym i etycznym, jak i dotrzymywać najwyższych standardów, należy z dużą uwagą (i pokorą) podchodzić do interpretacji przepisów. Prawidłowa interpretacja i jej stosowanie pozwolą na zbudowanie dobrych relacji na płaszczyźnie lekarz – pacjent. Ponadto prawidłowe zrozumienie przepisów pozwoli uchronić lekarza przed roszczeniami ze strony pacjentów, którzy np. uznali, że ich najważniejsze dobra osobiste takie jak: zdrowie, życie zostały naruszone.

Przy takich założeniach należy dokonywać interpretacji przepisów art. 31 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 r. ze zm. (Dz.U. 2015 poz. 464), zwanej dalej ustawą.

Zgodnie z art. 31 ust 1 ustawy:

1. Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu.

Natomiast zgodnie z ust 3 i 4 wspominanego powyżej przepisu Na żądanie pacjenta lekarz nie ma obowiązku udzielać pacjentowi informacji, o której mowa w ust. 1. W sytuacjach wyjątkowych, jeżeli rokowanie jest niepomyślne dla pacjenta, lekarz może ograniczyć informację o stanie zdrowia i o rokowaniu, jeżeli według oceny lekarza przemawia za tym dobro pacjenta. W takich przypadkach lekarz informuje przedstawiciela ustawowego pacjenta lub osobę upoważnioną przez pacjenta. Na żądanie pacjenta lekarz ma jednak obowiązek udzielić mu żądanej informacji.

Dokonując interpretacji, posiłkujemy się Kodeksem Etyki Lekarskiej, zwanym dalej KEL. Zgodnie z art. 13 KEL:

1. Obowiązkiem lekarza jest respektowanie prawa pacjenta do świadomego udziału w

podejmowaniu decyzji dotyczących jego zdrowia.

2. Informacja udzielona pacjentowi powinna być sformułowana w sposób dla niego zrozumiały.

3.Lekarz powinien poinformować pacjenta o stopniu ewentualnego ryzyka zabiegów diagnostycznych i leczniczych i spodziewanych korzyściach związanych z wykonywaniem tych zabiegów, a także o możliwościach zastosowania innego postępowania medycznego.

 

Z powyżej powołanych przepisów należy wywieźć, że zasadą jest to, iż pacjent ma prawo do pełnej, szerokiej informacji zarówno o stanie jego zdrowia, możliwych metodach leczenia, potencjalnych zagrożeniach. Ma również prawo do zapoznania się z treścią dotyczącej go dokumentacji medycznej, wyników badań. Przepis umożliwiający ograniczenie informacji przekazanej pacjentowi należy stosować wyjątkowo. Warto w takim przypadku skonsultować taką decyzję np. z przełożonym, prawnikiem itp. Pamiętać należy, że konsekwencje prawne i finansowe poniesie placówka medyczna w której lekarz jest zatrudniony.

 

PEŁNA I SZEROKA INFORMACIA

Warto zwrócić uwagę na - wyrok Sądu Najwyższego Izba Cywilna z dnia 24 grudnia 2015 sygnatura akt V CSK 738/14 – z którego wynika, że przewidziany w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tj. Dz.U z 2015 r. poz. 464 ze zm.) obowiązek informacji obejmuje nie tylko metody leczenia stosowane w jednostce, w której przebywa pacjent, ale odnosi się także do metod stosowanych w innych ośrodkach medycznych krajowych, a w szczególnych sytuacjach, w rzadkich skomplikowanych przypadkach, także zagranicznych.

 

ODPOWIEDZIAŁNOŚC LEKARZA ZA NIEPOWODZENIE LECZENIA W PRZYPADKU NIEPOWODZENIA LECZENIA W PRZYPADKU NIEDOPEŁNEINIA PRZEZ NIEGO OBOWIĄZKU POUCZENIA PACJENTA O RYZYKU PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO LECZENIA.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie o sygnaturze akt I ACa 789/14 stwierdził, że niedopełnienie obowiązku pouczenia pacjenta o ryzyku, z jakim wiąże się podjęcie leczenia (endodontycznego zęba) przed przystąpieniem do terapii i nieuzyskanie pisemnej zgody na takie leczenie, w świetle wymogu ustawowego z art. 31 ust. 1 i art. 34 ust. 1 i 2 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 464), przesądza o bezprawności działania lekarza. Niezależnie zatem od kwestii, czy niepowodzenie leczenia było wynikiem błędu w sztuce medycznej, czy też niezawinionych powikłań, negatywne skutki leczenia obciążają lekarza dentystę.

 

ZAKRES OBOWIĄZKU LEKARZA INFORMOWANIA O NASTĘPSTWACH ZABIEGU OPERACYJNEGO

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 grudnia 2009 r. w sprawie o sygnaturze akt II CSK 337/09 - Obowiązek informacji uregulowany w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tj. Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) obejmuje przewidywalne choćby nawet występujące rzadko, następstwa zabiegu operacyjnego które mają szczególnie niebezpieczny charakter dla zdrowia lub zagrażają życiu. Nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku nawet poważnych skutkach zabiegu operacyjnego niezależnie od rodzaju tego zabiegu i prawdopodobieństwa ich wystąpienia.

 

CIĘŻAR DOWODU UDZIELENIA PACJENTOWI INFORMACJI POPRZEDZAJĄCEJ WYRAŻENIE ZGODY NA ZABIEG OPERACYJNY

Jak powiedział Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie o sygnaturze II CK 303/04, ciężar dowodu wykonania ustawowego obowiązku udzielenia pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji, poprzedzającej wyrażenie zgody na zabieg operacyjny (art. 31 ust. 1 w zw. z art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 5.12.1996 r. o zawodzie lekarza, Dz.U. z 2002 r. Nr 21, poz. 204 ze zm.), spoczywa na lekarzu.

Oznacza to tyle, że w przypadku, gdy pacjent będzie twierdził, że lekarz nie udzielił mu wystarczających informacji – to lekarz (a nie pacjent) będzie musiał udowodnić, że taka informacja została pacjentowi przedstawiona. Udowodnić to z kolei najłatwiej poprzez zadbanie o to, aby pacjent podpisał nie tylko zgodę na zabieg, ale informację o jakich zagrożeniach został poinformowany.

 

Analizując orzecznictwo sądowe, zauważam, że sądy coraz więcej wagi przykładają do „praw pacjenta”. W moim przekonaniu orzecznictwo jest coraz bardziej rygorystyczne. Idące w takim kierunku, że pacjent ma prawo wiedzieć i ma prawo wybrać (zarówno, czy chce się leczyć, jak i w jaki sposób).

Należy pamiętać, że problematyka prawna dotycząca treści przekazywanych pacjentowi jest bardzo szeroka, a opisane powyżej przypadki zostały wybrane przez mnie w celu zobrazowania poruszonej problematyki i nie mogą zastępować indywidualnej, pełnej interpretacji.